Informatyka w aptekach. Czas zmian?

Zdecydowana wiΩkszo£µ aptek korzysta z system≤w komputerowych. Powszechne wykorzystanie komputer≤w wynika z konieczno£ci stosowania urz╣dze± fiskalnych oraz skomplikowanych zasad obrotu lekami. Tylko kilkaset aptek, z oko│o o£miu tysiΩcy, korzysta z kas fiskalnych, pozosta│e wykorzystuj╣ dedykowane programy pracuj╣ce na komputerach osobistych wraz z drukarkami fiskalnymi. 

Oprogramowanie w aptece

Programy przeznaczone dla aptek wspomagaj╣ farmaceut≤w w wiΩkszo£ci czynno£ci wykonywanych w aptece, m.in.: zakupie, przechowywaniu, wytwarzaniu i sprzeda┐y lek≤w. Szczeg≤lnie istotna jest mo┐liwo£µ szybkiej sprzeda┐y, skr≤cenie czasu obs│ugi klienta, zmniejsza kolejkΩ i bezpo£rednio prowadzi do zwiΩkszenia obrot≤w apteki. 

Cech╣ charakterystyczn╣ oprogramowania dla aptek jest konieczno£µ wsp≤│pracy z baz╣ danych lek≤w, dla farmaceut≤w jest to ƒr≤d│o informacji dotycz╣cych lek≤w oraz odp│atno£ci za nie. Tego typu bazy danych s╣ aktualizowane i dostarczane do aptek co kilka miesiΩcy.

Apteki musz╣ spe│niaµ wymagania fiskalne podobnie jak inne firmy, dodatkowo obr≤t lekami podlega specjalnemu nadzorowi. SytuacjΩ komplikuje refundacja. Pacjent, p│aci zwykle tylko czΩ£µ ceny detalicznej, reszta dociera do apteki jako refundacja z kasy chorych. W efekcie apteki musz╣ prowadziµ kilkakrotnie wiΩksz╣ sprawozdawczo£µ ni┐ firmy innych sektor≤w, rodzi to du┐e wymagania dotycz╣ce oprogramowania wspomagaj╣cego pracΩ aptek.

Bior╣c pod uwagΩ czΩsto zmieniaj╣ce siΩ przepisy, producenci oprogramowania przygotowuj╣ kilka razy w roku uaktualnienia aplikacji, w ostatnich latach, przynajmniej raz w roku, ka┐da apteka musia│a wprowadziµ now╣ wersjΩ programu aby dostosowaµ siΩ do obowi╣zuj╣cych przepis≤w.

Programy aptek umo┐liwiaj╣ wymianΩ danych w postaci elektronicznej, dotyczy to g│≤wnie faktur zakupu od dostawc≤w oraz zestawie± refundacyjnych dla kas chorych. W wiΩkszo£ci dane s╣ przekazywane w plikach na dyskietkach.

Dostawcy oprogramowania

Ze wzglΩdu na specyfikΩ i z│o┐ono£µ przepis≤w w aptekach s╣ stosowane programy produkcji polskiej. Dominuj╣cy dostawca oprogramowania, firma Kamsoft z Katowic zdoby│a oko│o 70 % aptek, kilku producent≤w oprogramowania, m.in. EuroSoft i ILC z Warszawy, Tradiss z Sosnowca, InfoFarm z Tarnowa ma udzia│y wielko£ci od oko│o 7 do 3% .

Nowe technologie

Patrz╣c na ostatnie dziesiΩµ lat, od kiedy dostΩpne s╣ w Polsce nowoczesne technologie informatyczne, w dziedzinie budowy aplikacji nast╣pi│o kilka prze│omowych wydarze± m.in.:

wprowadzono graficzny interfejs,

wykorzystuje siΩ architekturΩ klient-serwer, 

wprowadzono wykorzystanie internetu 

Graficzny interfejs, spopularyzowany przez system MS Windows, umo┐liwia naturaln╣ i bli┐sz╣ intuicji obs│ugΩ program≤w. Zastosowanie w aplikacjach architektury klient-serwer zwiΩksza niezawodno£µ, wydajno£µ i bezpiecze±stwo danych. Korzystanie z internetu umo┐liwia dostΩp i wymianΩ informacji w skali dotychczas niespotykanej

Mimo tych jak┐e po┐╣danych cech nowoczesnych program≤w, farmaceuci jak do tej pory, nie maj╣ mo┐liwo£ci ich wykorzystania w swojej pracy.

Stan oprogramowania

Programy wykorzystywane obecnie w aptekach powsta│y na pocz╣tku lat 90 w oparciu o technologie informatyczne z pocz╣tku lat 80. W zdecydowanej wiΩkszo£ci wykorzystywany jest system operacyjny DOS, kt≤ry by│ popularny w latach osiemdziesi╣tych. Sercem program≤w dla aptek jest baza danych, obecnie w aptekach wykorzystuje siΩ przede wszystkim kartotekowe bazy danych typu dBase maj╣ce kilkunastoletni╣ historiΩ, awaryjne i nie dostosowane do coraz wiΩkszych ilo£ci gromadzonych danych.

Szukaj╣c przyczyn technologicznego zap≤ƒnienia oprogramowania dla aptek mo┐na wskazaµ na:

dominuj╣c╣ pozycjΩ jednego z producent≤w oprogramowania, 

du┐y koszt wykonania nowoczesnych technologicznie program≤w 

Paradoksalnie fakt, ┐e ju┐ od wielu lat komputery s╣ obecne w aptekach, r≤wnie┐ powoduje op≤ƒnienie we wprowadzaniu nowych rozwi╣za±. Kilkuletni sprzΩt w du┐ym stopniu nie nadaje siΩ dla zaawansowanych aplikacji. Istotnym powodem, mo┐e byµ r≤wnie┐ nik│a znajomo£µ technologii informatycznych przez farmaceut≤w i brak z ich strony nacisku na producent≤w oprogramowania. Ten ostatni argument powoli s│abnie, gdy┐ co roku do aptek trafiaj╣ m│odzi pracownicy przyzwyczajeni na studiach do korzystania z wsp≤│czesnego oprogramowania. 

Tymczasem otoczenie, stawia przed aptekami wymagania, kt≤re coraz trudniej jest spe│niµ, przede wszystkich kasy chorych, ┐╣daj╣ coraz dok│adniejszych danych dotycz╣cych refundacji lek≤w. Z drugiej strony dostawcy chΩtnie automatyzowaliby proces zam≤wie±. W ostatnich latach powsta│o wiele nowych aptek, powstaj╣ r≤wnie┐ sieci aptek, na rynku farmaceutycznym daje o sobie znaµ konkurencja a oprogramowanie nie zapewnia narzΩdzi do analiz sytuacji finansowej i nie daje podstaw do optymalizacji pracy apteki.

Na dodatek wykorzystanie w oprogramowaniu awaryjnych technologii w skrajnych przypadkach prowadzi do przerw w pracy apteki a powszechnie rodzi konieczno£µ korzystania z drogiego serwisu firm informatycznych Wszystko to powoduje koszty. Istotny procent farmaceut≤w jest niezadowolonych ze swoich program≤w komputerowych. 

Nowe programy dla aptek

Bior╣c pod uwagΩ powy┐ej zarysowan╣ lukΩ na rynku program≤w dla aptek, firma EuroSoft, blisko dwa lata temu, zdecydowa│a siΩ wykonaµ zupe│nie nowy, nowoczesny program wspomagaj╣cy pracΩ apteki. 

Projekt zosta│ uko±czony w bie┐╣cym roku. Warto w tym miejscu wspomnieµ, ┐e choµ dostawcy narzΩdzi do tworzenia program≤w maj╣ na swoim koncie du┐e osi╣gniΩcia, to produkcja zaawansowanych technologicznie aplikacji trwa coraz d│u┐ej i poch│ania wiΩksze £rodki. Realizacja projektu EuroApteka trwa│a czterokrotnie d│u┐ej ni┐ pocz╣tkowo planowano. Wielko£µ nak│ad≤w jakie nale┐y ponie£µ aby wyprodukowaµ nowoczesne aplikacje niew╣tpliwie spowoduje proces koncentracji producent≤w oprogramowania. Miejmy nadziejΩ, ┐e nast╣pi to wok≤│ producent≤w oferuj╣cych najlepsze rozwi╣zania, co bΩdzie korzystne dla rynku farmaceutycznego.

Wprowadzenie nowego zaawansowanego technologicznie produktu rodzi te┐ pewne problemy, nowoczesne aplikacje wymagaj╣ nowoczesnego sprzΩtu komputerowego i wykwalifikowanego serwisu. Nale┐y zorganizowaµ akcjΩ informacyjn╣ i szkoleniow╣ skierowan╣ do informatycznych firm serwisowych i farmaceut≤w, proces wymiany dawnych program≤w na nowoczesne aplikacje potrwa z pewno£ci╣ wiele miesiΩcy. Miejmy nadziejΩ, ┐e wprowadzanie nowych technologii informatycznych do aptek przyczyni siΩ do rozwoju sektora farmaceutycznego.

Andrzej Dobiega│a